ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΕΣΠΕΡΙΔΟΕΙΔΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΑΓΕΤΟΥΣ

 Τα εσπεριδοειδή θεωρούνται γενικά ευαίσθητα στους παγετούς. Ο παγετός προκαλείται κατά την πτώση της θερμοκρασίας του αέρα κάτω από τους 0 οC. Οι ζημιές που προκαλούνται στα δένδρα ποικίλουν και εξαρτώνται από την ένταση του παγετού αλλά και τη διάρκειά του. Έτσι, οι ζημίες μπορούν να περιοριστούν μόνο στα φύλλα και τους νεαρούς βλαστούς (μικρής διάρκειας παγετοί) ή να προχωρήσουν σε όλα τα φυτικά τμήματα των δέντρων (ισχυροί και μεγάλης διάρκειας παγετοί). Από τα καλλιεργούμενα ειδη των εσπεριδοειδών την μεγαλύτερη ευαισθησία στον παγετό έχουν η κιτριά και η λεμονιά, μετά ή φράπα, το περγαμόντο και το γκρέιπφρουτ, λιγότερο ευαίσθυτα είναι η πορτοκαλιά και η νεραντζιά και τέλος ή μανταρινιά που αντέχει στο κρύο περισσότερο από όλα. Το χρησιμοποιούμενο υποκείμενο παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην αντοχή στον παγετό.
Μέτρα προστασίας από το παγετό.
Τα μέτρα προστασίας των εσπεριδοειδών χωρίζονται σε δυο κατηγορίες, στα "προληπτικά" και τα "ενεργητικά" μέτρα. Σκοπός των προληπτικών μέτρων είναι να μειώσουν την
πιθανότητα να δημιουργηθεί παγετός και να αυξήσουν την αντοχή των φυτών στις χαμηλές θερμοκρασίες. Αντίθετα, τα ενεργητικά μέτρα είναι πιο αποτελεσματικά γιατί με αυτά επεμβαίνουμε στο μικροκλίμα της περιοχής και με διάφορες τεχνικές εμποδίζουμε την δημιουργία παγετού ή μετριάζουμε την έντασή του και προστατέυουμε τα νεαρά φυτά που είναι πιο ευθαίσθητα.
Προληπτικά μέτρα παγετοπροστασίας.
1. Επίλογή κατάλληλης τοποθεσίας για τη φύτευση των ξυνών.
Επιδή η θερμοκρασία του αέρα επιρεάζεται από την κλίση του εδάφους, την έκθεση του χώρου στον ήλιο και το υψόμετρο, γι αυτό η περιοχή θα πρέπει να εξετάζεται διεξοδικά πριν την εγκατάσταση και φύτευση των εσπεριδοειδών. Ετσι πρέπει να αποφεύγονται περιοχές με μεγάλο υψόμετρο και συχνούς ψυχρούς βόρειους άνεμους ενώ αντίθετα περιοχές που βρίσκονται κοντά σε υδάτινους όγκους (λίμνες, θάλασσα, κλπ) αποτελούν ιδανικούς τόπους ανάπτυξης των εσπεριδοειδών αφού μειώνονται πάρα πολύ οι πιθανότητες μεγάλης πτώσης της θερμοκρασίας (δημιουργία παγετού).
2. Εκλογή κατάλληλου είδους, ποικιλίας και υποκειμένου.
Η ανθεκτικότητα των διαφόρων ειδών και ποικιλιών είναι δυνατό να βελτιωθεί με τη χρήση διαφόρων υποκειμένων, σχετικά ανθεκτικών στις χαμηλές θερμοκρασίες. Σε ότι αφορά τη ευαισθησία των διαφόρων ειδών εσπεριδοειδών στις χαμηλές θερμοκρασίες, το πιο ευαίσθητο είναι η κιτριά, μετά ή λεμονιά και η φράπα, λιγότερο ευάισθητο το γκρέιπφρουτ και η πορτοκαλιά και το πιο ανθεκτικό είδος είναι η μανταρινιά.
3. Διατήρηση καλής φυσιολογίας και υγιεινής κατάστασης των δένδρων
Δένδρα που βρίσκονται σε καλή φυσιολογική κατάσταση είναι πιο ανθεκτικά στις χαμηλές θερμοκρασίες. Δένδρα εξαντλημένα από υπερβολικό φορτίο καρπών, δένδρα με προσβολές από μυκητολογικές ασθένειες ή από φυτόφθορα στο λαιμό και δένδρα προσβεβλημένα από κοκκοειδή και άλλους εχθρούς παρουσιάζουν μειωμένη αντοχή στο κρύο.
4. Δημιουργία φυσικών ή τεχνητών ανεμοφρακτών
Η παρουσία ανεμοφρακτών δηλαδή υψηλών δένδρων, όπως κυπαρίσσια, λευλάνδι κλπ, προστατεύουν τα ξυνά από ψυχρούς ανέμους (δυνατούς βοριάδες). Η προστασία που παρέχει ένας ανεμοφράχτης εξαρτάται από το ύψος του. Για παράδειγμα, ένα πυκνός ανεμοφράκτης με κυπαρίσσια ύψους 10 μέτρων παρέχει προστασία σε ξυνόδεντρα σε ακτίνα 70-100 μέτρα από το σημείο που βρίσκονται τα δένδρα του φράκτη.
5. Καταπολέμηση ζιζανίων
Τα χόρτα και τα ζιζάνια που αναπτύσονται κάτω και γύρω από τα ξυνά απορροφούν την ηλιακή ενέργεια κατά την διάρκεια της ημέρας, την μετατρέπουν σε φωτοσυνθετικά υλικά (φύλλα, βλαστούς) και παράλληλα εμποδίζουν το έδαφος να θερμανθεί. Η διαπνοή τους επίσης δημιουργγεί ένα ψυχρό περιβάλλον γύρω από τα φυτά. Καταστρέφοντας τα ζιζάνια και ισοπεδώνοντας το έδαφος επιτρέπουμε την θερμότητα από τον ήλιο να ζεστάνει την εδαφική μάζα. Στη συνέχεια, η θερμότητα αυτή ακτινοβολείται πρός τον ουρανό τις νυχτερινές ώρες. Ετσι κατά την διαδικασία αυτή, τα φύλλα, οι οφθαλμοί και άλλα φυτικά όργανα του δέντρου απορροφούν ένα μέρος από την ακτινοβολούμενη θερμότητα και εξασφαλίζεται κάποια παγετοπροστασία.
6. Αποφυγή κλαδεύματος και υπερβολικών λιπάνσεων κατά την ψυχρή περιόδου του έτους.
Έχει αποδειχτεί ότι τα ακλάδευτα δένδρα είναι περισσότερα ανθεκτικά στους παγετούς από ότι τα κλαδεμένα. Τα δένδρα για να ανταπεξέλθουν καλύτερα στις χαμηλές θερμοκρασίες καλό είναι να κλαδεύονται νωρίς την Ανοιξη (αρχές Μαρτίου). Στις μεγάλες τομές ίσως χρειαστεί και επάλλυψη με πάστα εμβολιασμού για καλύτερη προστασία. Επίσης, απαιτούνται προσεκτικοί χειρισμοί κατά την λίπανση των δένδρων μετά από το τέλος του καλοκαιριού και μέχρι το τέλος φθινοπώρου, αλλά και κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Οι λιπάνσεις θα πρέπει να πρέπει να είναι με μικρή ποσότητα λιπάσματος και όχι πάνω από δύο φορές.
7. Ψεκασμοί με βιολογικά σκευάσματα.
Ενα σημαντικό μέτρο προληπτικής προστασίας από το κρύο είναι και η εφαρμογή διαφόρων βιολογικών σκευασμάτων με φυτικούς παράγοντες με σκοπό την δημιουργία προστατευτικού φίλμ πάνω στα φύλλά των δέντρων και επομένως την αύξηση της αντοχής στις χαμηλές θερμοκρασίες. Συνίσταται οι ψεκασμοί να επαναλαμβάνονται κάθε 20 μέρες καθ όλην την διάρκεια του χειμώνα. Επισης μερική αντιπαγετική προστασία μπορούν να προσφέρουν τα βακτηριοκτόνα και τα χαλκούχα σκευάσματα που εφαρμόζονται τους χειμωνίατικους μήνες.

Ενεργητικά μέτρα παγετοπροστασίας
1. Ανεμομίκτες αέρος.
Οι ανεμομίκτες είναι από τα σπουδαιότερα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται για την αποφυγή των παγετών. Εγκαθίστανται σε μεγάλους οπωρώνες και μάλιστα σε υψηλότερο σημείο από την κόμη των δένδρων (περίπου στα 10 μέτρα) διότι εκεί βρίσκεται ένα στρώμα θερμού αέρα, που το εκμεταλλευόμαστε κατά τη λειτουργία του ανεμομίκτη. Ο ανεμομίκτης στέλνει τον θερμό αέρα που βρίσκεται πάνω από την κόμη των δένδρων προς το έδαφος όπου βρίσκεται ο ψυχρός αέρας και τους αναμιγνύει, με αποτέλεσμα την άνοδο της μέσης θερμοκρασίας του αέρα που βρίσκεται κοντά στο έδαφος και γύρω από την κόμη των δένδρων. Οι ανεμομίκτες δίνουν τα καλύτερα αποτελέσματα αν τεθούν σε
λειτουργία έγκαιρα και όταν επικρατεί νηνεμία (άπνια). Οι ανεμομίκτες μπορούν να ανεβάσουν την θερμοκρασία γύρω από τα δέντρα κατά 2 έως 4 οC και τίθονται αυτόματα σε λειτουργία με τους αυτόματους μηχανισμούς που διαθέτουν όταν η θερμοκρασία του οπωρώνα έχει πέσει στους +1 οC. Λειτουργούν συνεχώς όσο χρόνο επικρατεί παγετός κα σταματάνε αυτόματα όταν η θερμοκρασία ανέβει πάνω από τους +1,1 οC.
2. Θερμάστρες.
Είναι η μέθοδος κατά την οποία η ανόδος της θερμοκρασίας γίνεται με ειδικές θερμάστρες πετρελαίου ή προπανίου. Απαιτούνται περίπου 20 θερμάστρες ανά στρέμμα αλλά επειδή το κόστος αγοράς είναι πολύ μεγάλο και δύσκολη η εγκατάσταση τους η μέθοδος αυτή δεν χρησιμοποιείται συχνά.
3. Καταιονισμός με νερό.
Η μέθοδος του καταιονισμού, δηλαδή η εφαρμογή νερού μέσω εκτοξευτήρων (μπεκ), είναι πολύ αποτελεσματική για την προστασία των δένδρων από τον παγετό. Η εφαρμογή του καταιονισμού πρέπει να ξεκινήσει όταν η θερμοκρασία της ατμόσφαιρας πέσει στους 0 οC, και να σταματήσει όταν ανέβει πάλι πάνω από τον 1 οC. Η μέθοδος αυτή μπορεί να προστατέψει τα δένδρα όταν η θερμοκρασία πέσει μέχρι -4 οC και αποδίδει καλύτερα αν έχουμε βαθμιαία πτώση της θερμοκρασίας και όχι απότομη. Προϋπόθεση είναι να εφαρμόζεται σε ελαφριά εδάφη και με καλή στράγγιση και απαραίτητο είναι να υπάρχει μόνιμο αρδευτικό δίκτυο με εκτοξευτήρες και μόνιμη παροχή νερού. Ενα μειονέκτημα αυτής της μεθόδου είναι ο σχηματισμός πάγου (σταλακτίτες-σταλαγμίτες) πάνω στα φύλλα και στα σημεία που πέφτει το νερό πάνω στην κόμη. Γι αυτό σε καλλιέργειες που χρησιμοποιείται η μέθοδος του καταινισμού καλό είναι κατά το κλάδεμα των δένδρων να αφαιρούνται τα κλαδιά που βρίσκονται κοντά στο έδαφος.
4. Χρήση μονωτικών υλικών
Μια πολύ απλή και εύκολη μέθοδος για να προστατευτούν τα νεαρά δενδρύλλια των ξυνών, που είναι τα πιο ευαίσθητα στις χαμηλές θερμοκρασίες, είναι η τοποθέτηση διαφόρων μονωτικών υλικών γύρω από τον κορμό τους. Τα υλικά που μπορούν να χρησιμοποιειθούν είναι το φελιζόλ, το άχυρο, διάφορα πλαστικά ή συνθετικά υλικά ακόμα και χώμα γύρω από τον κορμό του δέντρου χαμηλά.
5. Χρήση ειδικού αντιπαγετικού υφάσματος.
Τα τελευταία χρόνια για την προστασία των μικρών εσπεριδοειδών από τους παγετούς και το απότομο κρύο γίνεται χρήση του ειδικού αντιπαγετικού υφάσματος-πανιού "αράχνη". Τοποθετείται πάνω τα δεντρίλλια και σκεπάζει όλη την κόμη του φυτού, διατηρώντας την θερμοκρασία στο εσωτερικό του πανιού 3-4 βαθμούς υψηλότερη από το εξωτερικό περιβάλλον, ενώ το φυτό μπορεί να αναπνέει. Μπορεί να παραμείνει πάνω στο δέντρο καθ όλη την διάρκεια του χειμώνα. Διατίθεται σε τρείς μορφές, α) σε ρολά διαφόρων διαστάσεων, β) σε μορφή σωλήνα και γ) σε μορφή κουκούλας που είναι η πιο πρακτική για τα μικρά δεντρίλλια ενός, δύο και τριών ετών.

Διεύθυνση Αλληλογραφίας ΜΕΓΓΟΥΛΗΣ ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΓΕΩΠΟΝΟΣ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΑΓΙΟΥ ΣΩΖΟΝΤΟΣ ΠΕΡΙΟΧΗ ΙΣΘΜΟΥ ΛΟΥΤΡΑΚΙ - ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ ΤΚ 203 00 ΤΘ 14/17 ΕΛΛΑΔΑ	Τηλέφωνα - Επικοινωνίας +30 27410 48611 +30 27410 49302 +30 27410 48621 (Fax)	Ωράριο Καταστήματος Δευτέρα|Τετάρτη 09:00-16:00 Τρίτη|Πέμτη|Παρασκευή 09:00-15:30 ΚΑΙ 18:00-20:00 Σάββατο 09:00-15:00 Κυριακή ΚΛΕΙΣΤΑ